Açık Öğretim Muhasebe Uygulamaları Ders Notları (2.Sınıf Ders Notları)

Ön Söz:Bu konumuzda Açık Öğretim Fakültesinin 2.ci sınıfına giden çoğu öğrencinin görmüş olduğu muhasebe uygulamaları isimli dersin Muhasebe uygulamaları full üniteler ders notlarını paylaşmaktayız.Bu dersi Kamu yönetimi 2.sınıf, İktisat 2.ci sınıf, Maliye 2.ci sınıf, Çalışma ekonomisi ve endüstriyel ilişkiler 2.sınıfında görülmektedir.


MUHASEBE UYGULAMALARI

ÜNİTE 1- ENVANTER İŞLEMLERİ

ENVANTER: Saymak,ölçmek,tartmak,değerlemek suretiyle bilanço gününde tüm mevcutları, alacakları ve borçları kesin bir şekilde tesbit etme işlemine envanter denir.
Envanter türleri şunlardır:
1- Kuruluş envanteri :İşletmeler kurulduklarında ilk yapacağı kuruluş envanteridir.
2- Dönemsonu envanteri : 31.12.- itibariyle çıkarılması zorunlu olan envanterdir.
3- Devir envanteri: İşletmeler devredildiklerinde devir envanteri çıkartmak zorundadır.
4- Tasfiye envanteri : İşletmeler tasfiye edildiğinde tasfiye envanteri çıkartacaklardır.

Envanter 2’ye ayrılır :1- Muhasebe dışı envanter
2- Muhasebe içi envanter

1- Muhasebe dışı envanter : Muhasebe kayıtları dikkate alınmadan çıkarılan envantere muhasebe dışı envanter denir.Envanterin tanımını içerir.
T.T.K.’ca düzenlenmiştir.Yılda en az 1 kez yapılmalıdır.Bilanço muhasebe dışı envantere göre düzenlenir.
Değerleme : Bir işletmenin varlıklarının ve borçlarının bilanço günündeki gerçek değerlerinin tesbit ve takdiri işlemine değerleme denir.
a) T.T.K.’ya göre değerleme : Maliyet bedelini esas almıştır.
b) V.U.K.’a göre değerleme : 7 gruba ayrılır:
1- Maliyet bedeli : Bir iktisadi varlığın elde edilmesi veya değerinin arttırılması için yapılan giderlerin toplamına maliyet denir.
Maliyet bedeli şu varlıklara uygulanır:
- Maddi duran varlığa
- Maddi olmayan duran varlığa
- Ticari mallara
- Üretilen mamüllere
- Üretilen tarımsal ürünlere
2- Borsa rayici : Borsaya kayıtlı iktisadi varlıkların bilanço günündeki borsa değerini ifade eder. Yabancı paralara uygulanır.
3- Tasarruf değeri ( peşin değer): Bir iktisadi varlığın değerleme gününde sahibi için arzettiği değerdir.Senetli alacaklara ve senetli borçlara uygulanır.
4- Mukayyet değer( kayıtlı değer) : Bir iktisadi varlığın muhasebe kayıtlarında görünen değeridir.Senetsiz alacak ve senetsiz borçlara uygulanır.
5- İtibari değer (nominal-üzerinde yazılı): Her türlü senet hisse senedi ve tahvillerin üzerinde yazılı olan değerdir.Para ve çıkarılmış tahvillere uygulanır.
6- Rayiç bedel : Bir iktisadi varlığın piyasadaki alım-satım değerini ifade eder.
Sadece gayrimenkullere uygulanmaz.
7- Emsal bedel: Gerçek bedeli bilinmeyen veya tam tesbit edilemeyen iktisadi
varlıkların benzerlerine nazaran sahip olduğu değerdir.Değeri düşen mallara uygulanır.
Emsal bedelde şu sıralama izlenir: 1-Ortalama fiyat 2- Maliyet bedeli 3- Takdir esası
Muhasebe ilkelerine göre değerleme: Ya maliyet yada maliyet bedeli ile piyasa fiyatından hangisi düşük ise onunla değerleme yapılır.
NOT: Tüm kanun ve ilkeler açısından ortak değerleme yöntemi maliyet bedelidir.
2- Muhasebe içi envanter : Muhasebe dışı envanterin kayıtlara geçmiş halidir.
Sırasıyla şu aşamalardan oluşur:
-Genel geçici mizan

- Envanter ve kayıtları

- Kesin mizan

- Mali tablolar ( bilanço ve gelir tablosu)

- Hesapların kapatılması


KAR HESAPLAMA YÖNTEMLERİ

1)Özsermaye karşılaştırmasıyla karın tesbiti:
DSÖS – DBÖS + ÇEKİLEN – İLAVE = KAR/ZARAR
( DSV-DSB ) – ( DBV-DBB ) + ÇEKİLEN – İLAVE = KAR/ZARAR

2)Hasılat yöntemi ile karın tesbiti :
Gelir ve giderler tahakkuk etmiş olsa bile alınmış yada ödenmiş kabul edilir.
GELİRLER – GİDERLER = KAR/ZARAR
GELİRLER > GİDERLER = KAR
GİDERLER > GELİRLER = ZARAR
NOT: Envanter işlemleri esnasında en önemli kalem Ticari Mal ‘dır.
TTK’ ya göre bulunan kar Ticari kar
VUK’ a göre bulunan kar Mali kar/ Vergi kar’ıdır.

ÜNİTE 2 – HAZIR DEĞERLER VE MENKUL KIYMETLER

KASA HSB: Aktif karakterli bir bilanço hesabıdır.Kasaya giriş oldığunda kasa hesabının borcuna, kasadan çıkış olduğunda hesabın alacağına kayıt yapılır.
KASA HSB
---------------------
GİRİŞ - ÇIKIŞ



Kasa hesabıyla ilgili dönem sonunda 3 işlem ile karşılaşılabilir:
1-) Kasa denkliği : Hesabın borç kalanı ile gerçekte kasanın mevcutu birbirinin aynıysa kasa denk demektir.Bu durumda bir düzeltme kaydı yapılmaz.
Örnek : Kasanın denk olması için sayım sonucu mevcut kaç olmalıdır?
B KASA HSB A
----------------------------------
3.500.000 - 2.000.000



2-) Kasa noksanı : Kasa mevcutu Kasa hesabının borç kalanından eksik ise kasa noksandır.Sebeb ;- fazla bir ödeme yapılmış olabilir
- eksik tahsilat yapılmıştır
- bir ödemenin kaydı unutulmuştur
- kişi zimmetine para geçirmiş olabilir.
Eksikliğin nedeni hiçbir şekilde bulunamıyorsa eksiklik Olağandışı gider ve zarar hsb.’nın borcuna devredilir.
Örnek : Sayım sonucu 1.100.000.TL.’dır, noksanlığın sebebinin bankadan yapılan eksik tahsilat olduğu anlaşılmıştır.Düzeltme kaydını yapınız.
B KASA HSB A ------------------------------------------------
-------------------------
2.000.000. -- 800.000. Sayım ve Tesellüm Nok Hsb. 100.000
-------Kasa Hsb. 100.000
-------------------------------------------------
Bankalar Hsb. 100.000
-------Sayım ve Tesellüm Nok.Hsb. 100.000
--------------------------------------------------






Örnek : Sayım sonucu 1.500.000.TL.fakat noksanlığın sebebi bulunamamıştır.Düzeltme kaydını yapınız.
B KASA HSB A ------------------------------------------------
-----------------------------------
5.000.000 3.000.000 Sayım ve Tesellüm Nok Hsb. 500.000
------- Kasa Hsb. 500.000
-------------------------------------------------
Olağandışı Gid.ve Zarar Hsb. 500.000
-------Sayım ve Tesellüm Nok.Hsb. 500.000
------------------------------------------------
3-) Kasa fazlası : Kasa mevcutu kasa hesabının borç kalanından fazla ise kasa fazladır.Şu sebeblerden fazla çıkabilir:
- Bir tahsilat kaydı yapılmamıştır yada eksik tahsilat kaydı yapılmıştır.
- Eksik bir ödeme yapılmış olabilir.
- Fazla bir tahsilat yapılmış olabilir.
- Bir ödeme fazla kaydedilmiş olabilir.
Fazlalık nedeni bulunamıyorsa Olağandışı Gelir ve karlar hsb.na alacak kaydı yapılır.
Örnek : Sayım sonucu mevcut 2.500.000.TL. dir.Fazlalığın nedeni müşteriye yapılan eksik ödemedir.Düzeltme kaydını yapınız.
B KASA HSB A ------------------------------------------------
-----------------------------------
5.000.000. 3.000.000. Kasa Hsb. 500.000
-------Sayım ve Tesellüm Faz.Hsb. 500.000
-------------------------------------------------
Sayım ve Tesellüm Nok.Hsb. 500.000
-------Alıcılar 500.000
------------------------------------------------
Örnek : Sayım sonucu mevcut 4.000.000.TL. dir.Fazlalığın nedeni ise bulunamamış.Düzeltme kaydını yapınız.
B KASA HSB A
---------- --------------------------------------------------
7.000.000. 4.000.000. Kasa Hsb. 1.000.000
-------Sayım ve Tesellüm Faz.Hsb. 1.000.000
-------------------------------------------------
Sayım ve Tesellüm Faz..Hsb. 1.000.000
-------Diğer Ol.dş.Gel.Kar.Hsb. 1.000.000
--------------------------------------------------
YABANCI PARALAR : Yabancı paralar kasa hsb.nın altında izlenir.Tek düzende yabancı paralar için bir hesab yoktur.Yabancı paralar dönem sonunda Maliye Bkl.ğının açıkladığı kur üzerinden değerlendirilir.Değerlemede kasa hesabında işlem yapılır.
Örnek : İşletme yaptığı bir satış karşılığında müşteriden 2000 $ almıştır.O tarihte 1 $ = 100.000.TL. YKY.
-----------------------------------------------
KASA 200.000.000
------- Y.İÇİ SATIŞLAR 200.000.000
------------------------------------------------
2000$ * 100.000 TL. = 200.000.000.TL.
Örnek : İşletme 1000 $ ‘ı 1$ = 200.000.TL.den bozmuştur.
------------------------------------------------
KASA 200.000.000
KASA 100.000.000
KAMBİYO KARI 100.000.000
------------------------------------------------




Örnek : İşletme kasasında 1000 $ vardır.Kasa hsb.borç kalanı 100.000.000.TL.dir.Dönem sonunda Maliye Bakanlığı kuru
1 $ = 150.000.TL.açıklamıştır.YKY.
------------------------------------------------
KASA 50.000.000
------- KAMBİYO KARI 50.000.000
------------------------------------------------
Örnek :Yıl sonu işletme kasasında 3.000.$ vardır.Mal.Bkl.kuru ise 1 $ = 60.000.TL
Aynı tarihte kasanın ve dövizin durumu nedir?
KASA HSB A ------------------------------------------------
15.000.000 KASA HSB 3.000.000
3.000.000 -------KAMBİYO KARI 3.000.000

18.000.000 --------------------------------------------------
3.000 $ * 60.000 = 18.000.000 3.000.000 artış var
Örnek :Yıl sonu işletme kasasında 2.000.$ vardır.Mal.Bkl.kur ise 1$ = 100.000.TL
Aynı tarihte kasanın ve dövizin durumu nedir?
KASA HSB A ------------------------------------------------

400.000.000 200.000.000 KAMBİYO ZARARI 200.000.000
-------KASA 200.000.000

200.000.000 --------------------------------------------------
2000 $* 100.000 TL. = 200.000.000
BANKALAR HSB :
Dönem sonunda bankaların ana hesapları ile yardımcı hesapları karşılaştırılır.Gerekli düzeltme kayıtları yapılır.Tahakkuk eden faizler kayda alınır.
Bankalar hesabına AC/HSB da denir.Alacaklı c/hsb’ a tahakkuk eden brüt faizden %10 Gelir Vergisi bundanda %10 fon payı kesilir.Kalan kısım net faizdir.
BANKALAR
BANKALAR BANKA KRD.
ACH BCH
(Faiz geliri) (Finansman gideri)
Örnek : Bankadaki paraya 90.000.000 faiz geliri tahakkuk ettirilmiştir.Net faizi bulunuz.YKY.
90.000.000*%10 = 9.000.000. GV 9.000.000.GV * %10 = 900.000.FON PAYI
9.000.000.+ 900.000. = 9.900.000 Toplam kesinti
90.000.000. – 9.900.000 = 80.100.000
-----------------------------------------------
PEŞ.ÖD.VER.VE FON. 9.900.000
BANKALAR 80.100.000
-------FAİZ GELİRİ 90.000.000
------------------------------------------------
Örnek : Yıl içinde Akbank ach’na yatırılan 50.000.000.TL yanlışlıkla garanti ach’na
Yatırılmış gibi kaydedilmiştir.Düzeltme kaydını yapınız.
--------------------------------------- ------------------------------------------
BANKALAR (garanti) 50.000. BANKALAR(Akbank) 50.000.
-------KASA 50.000 -------BANKALAR(garanti) 50.000
----------------------------------------- ------------------------------------------
Hatalı kayıt Düzeltme kaydı







Örnek:Yıl içinde iş bankası ach’dan çekilen 10.000.000.TL yanlışlıkla ziraat bankasından çekilmiş gibi kaydedilmiştir.Düzeltme kaydını yapınız.
------------------------------------------- --------------------------------------------
KASA 10.000.000 BANKALAR(ziraat) 10.000.000
-------BANKALAR (ziraat) 10.000.000 -------BANKALAR(işbankası) 10.000.000
-------------------------------------------- ---------------------------------------------
Hatalı kayıt Düzeltme kaydı
Örnek : Yıl içinde müşteri B’nin Akbanka yatırdığı 40.000.000.TL ‘nin kayıtlara
Geçmediği anlaşılmıştır.Düzeltme kaydını yapınız.
-----------------------------------------------
BANKALAR(Akbank) 40.000.000
-------ALICILAR(b) 40.000.000
-----------------------------------------------
Örnek : Yıl içinde A bankasından satıcı Mehmet beye yapılan 20.000.000.TL
Ödeme kayıtlara geçmemiştir.Düzeltme kaydını yapınız.
----------------------------------------------
SATICILAR(Mehmet bey) 20.000.000
-------BANKALAR(Abankası) 20.000.000
------------------------------------------------
MENKUL KIYMETLER
İşletmenin kar elde etmek amaçlı geçici bir süre elde tutmak için satın aldığı hisse senedi
Tahvil yatırım fonu gibi varlıklara menkul kıymet denir.
Hisse senedi : AŞ.’lerin hisseli komandit şirketlerin ve kooperatiflerin kanuni hükümlere
Uygun olarak çıkarttıkları sermayeye katılma belgelerine hisse senedi denir.Nama yada
Hamiline yazılı olabilir, devredilebilir.Hisse senedi sahipleri karpayı-temettü alır.
Tahvil : İktisadi devlet teşekküllerinin kamu kuruluşlarının ve AŞ.’lerin borç para sağlamak
Amacıyla çıkarttığı borç senetlerine tahvil denir.Nama yada hamiline yazılı olabilir, devredilir.
Menkul kıymetler şu amaçlı satın alınırlar :
- Kısa zamanda alıp satmak
- Diğer şirket yönetimine katılmak
- Riski dağıtarak devamlı gelir sağlamak
- İş ilişkileri kurmak
- Özel fonlar tahsis etmek
*Menkul kıymetler alış bedelleri üzerinden kayıt edilir.Alındığında ilgili hesaba borç, satıldığında ilgili hesaba alacak kaydı yapılır.Alım-satım esnasında oluşan karlar Menkul Kıymet Satış Karları Hsb.na alacak, zararlar ise Menkul Kıymet Satış Zararları Hsb.na borç kaydedilir.
* Dönemsonunda hisse senetlerinde oluşan değer düşmeleri için karşılık ayırma zorunluluğu
vardır.Ayırırken değer düşüklükleri dikkate alınır, artışlar dikkate alınmaz.
Örnek: İşletme peşin olarak 100.000.000.TL.tutarında hisse senedi satın almıştır.YKY.
-------------------------------------
HİSSE SENEDİ 100.000.000
------- KASA 100.000.000
--------------------------------------
Örnek: İşletme 100.000.000.TL.ye satın aldığı hisse senetlerini peşin 150.000.000.TL.ye
Satmıştır.YKY.
-----------------------------------------------------
KASA 150.000.000
------- HİSSE SENETLERİ 100.000.000
-------MENKUL KIY.SAT.KARI 50.000.000
-------------------------------------------------------




Örnek: İşletme daha önce 300.000.000.TL.ye satın aldığı hisse senetlerini 250.000.000.TL.ye
Satmıştır.YKY.
---------------------------------------------------------
KASA 250.000.000
MENKUL KIY.SAT.ZARARI 50.000.000
------- HİSSE SENETLERİ 300.000.000
-----------------------------------------------------------
Örnek: İşletmenin dönem içinde 100.000.000.TL.ye aldığı hisse senetlerinin dönemsonu borsa değeri 50.000.000.TL.dir.YKY.
----------------------------------------------
KARŞILIK GİDERLERİ 50.000.000
-------MEN.K.DEĞ.DÜŞ.KAR. 50.000.000
-----------------------------------------------
BORÇLU NAZIM HSB 50.000.000
-------ALACAKLI NAZIM HSB 50.000.000
------------------------------------------------
100.000.000.- 50.000.000 = 50.000.000
Örnek : X= 100.000 Y= 80.000 değerli hisse senetlerinin dönemsonu borsa değerleri ise şunlardır: X= 70.000 Y= 100.000 ise YKY.(Değer artışı dikkate alınmaz.)
----------------------------------------------
KARŞILIK GİDERLERİ 30.000.000
-------MEN.K.DEĞ.DÜŞ.KAR. 30.000.000
-----------------------------------------------
BORÇLU NAZIM HSB 30.000.000
ALACAKLI NAZIM HSB 30.000.000
------------------------------------------------
100.000.000.- 70.000.000 = 30.000.000
Örnek: İşletmenin Arı AŞ.ye ait 50.000.nominal değerli 1.000 adet hisse senedi vardır.Arı AŞ.hissedarlarına %50 kar payı dağıtacağını açıklamıştır.
-------------------------------------------------------
DİĞER HAZIR DEĞERLER 25.000.000 Temettü-Kar payının tahakkuk kaydı
-------İŞT.TEMETTÜ GEL. 25.000.000
--------------------------------------------------------
50.000.* 1.000=50.000.000*%50=25.000.000
Örnek: Hisse senedi kuponları Arı Aş.ye verilerek 25.000.000.TL.temettü geliri tahsil edilmiştir.
-------------------------------------------------------
KASA 25.000.000 Temettünün tahsil edilmesi
-------DİĞER HAZIR DEĞERLER 25.000.000
--------------------------------------------------------
Örnek : İşletmenin elinde Arı AŞ.nin çıkardığı tahvillerden 80.000.000.TL nominal değerli %60 faizli 30.09.1999 faiz tarihli tahvil vardır.Arı AŞ.tahvil faizlerinden %10 gelir vergisi ve ondanda %10 fon payı ayırmış net tutarı 01.10.1999 da işletmeye ödemiştir.
80.000.000* %60 = 48.000.000 tahvil faizi
48.000.000* %10 = 4.800.000 gelir v.stopajı
4.800.000* %10 = 480.000 fon payı
-------------------------------------------------------
42.720.000 net faiz geliri
-----------------------------------------------------
DİĞER HAZIR DEĞERLER 48.000.000 tahvil faizi tahakkuku
------- FAİZ GELİRLERİ 48.000.000
-----------------------------------------------------
-------------------------------------------------------
KASA 42.720.000 tahvil faizi tahsil edilmesi
PEŞ.ÖD.VER.VE FON. 5.280.000
-------DİĞ.HAZIR DEĞERLER 48.000.000
---------------------------------------------------------

Örnek: Dönemsonu işletme elinde fazi başlangıcı 1 aralık faizi %80 olan 3 aylık 100.000.000.TL.değerinde hazine bonosu vardır.31 aralık itibariyle faiz ne kadardır.YKY.
100.000.000*80*31
------------------------ = 6.794.520.
365
-------------------------------------------------
GELİR TAHAKKUKLARI 6.794.520. Bir sonraki yılın gelirin cari yıl tahakkuk kaydı
------- FAİZ GELİRLERİ 6.794.520
---------------------------------------------------
BORÇLU NAZIM HSB 6.794.520
-------ALACAKLI NAZIM HSB 6.794.520
-----------------------------------------------------
Bu işlem dönemsonu ile ilgilidir.İlgili Hesabı kapatmak için yapılmıştır.

ÜNİTE- 3 ALACAKLAR

1- TİCARİ ALACAKLAR
- ALICILAR
- ALACAK SENETLERİ
- ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR
2- DİĞER TİCARİ ALACAKLAR
1- TİCARİ ALACAKLAR
a)ALICILAR : Müşterilerin işletmeye olan senetsiz borçların izlendiği hesaptır.Aktif bir hesaptır.Müşteri işletmeye borçlandığında hesap borçlu, borcunu ödediğinde hesap alacaklı çalışır.
Değerleme : Alıcılar hesabı için vuk. Değerleme ölçüsü olarak mukayyet değer esasını uygular.
Dönem sonu alıcılar hesabı yardımcı hesap toplamları ile karşılaştrılarak hesap toplamlarının sağlaması yapılır.
Örnek: İşletme tamamı kredili 5.000.000.tl. tutarlı mal satmıştır.
------------------------------------
alıcılar 5.000.000
-------y.içi.satışlar 5.000.000
------------------------------------
Örnek: İşletme yarısı peşin yarısı kredili olarak 10.000.000 tl tutarlı mal satmıştır.
-----------------------------------
alıcılar 5.000.000
kasa 5.000.000
-------y.içi satışlar 10.000.000
----------------------------------------
Örnek: İşletme müşterisine 1.000.000 tl satış iskontosu uygulamıştır.
-------------------------------------
satış iskontoları 1.000.000
-------alıcılar 1.000.000
--------------------------------------
Örnek : Müşteri işletmeye olan senetsiz borcunun 3.000.000.tl.sini ödemiştir.
-----------------------------------
kasa 3.000.000
-------alıcılar 3.000.000
-----------------------------------
Örnek: Yıl içinde 10.000.000 tl tutarlı bir kredili satış kayıtlara yanlışlıkla 8.000.000 tl olarak geçmiştir,düzeltme kaydını yapınız.
---------------------------------------- -------------------------------------
alıcılar 8.000.000 alıcılar 2.000.000
-------y.içi satışlar 8.000.000 -------y.içi satışlar 2.000.000
---------------------------------------- ----------------------------------------
HATALI KAYIT DÜZELTME KAYDI



b) ALACAK SENETLERİ :Müşterilerin işletmeye olan senetli borçlarını gösteren aktif bir hesaptır.
Müşteriden bir senet alındığında hesabın borcuna ,bu senetleri ciro edip başkasına devrederken yada senedin vadesi gelip müşteri senedini ödediğinde hesabın alacağın akayıt yapılır.
Bu senetler 4 türdür:
1- Cüzdandaki senetler
2- Tahsildeki senetler:
3- İskontodaki senetler
4- Teminattaki senetler
Tahsil edilebilme durumuna göre 3 türdür:
1- Normal-tahsil edilebilir
2- Şüpheli alacaklar
3- Değersiz alacaklar
Değerleme: Değerleme ölçüsü olarak tasarruf değeri esas alınır.
Şüpheli duruma düşen alacak senetleri için itibari değer esas alınır ve bunlar için yılsonu karşılık ayrılır.Eğer alacak senetleri için mukayyet değer esas alınırsa bir envanter düzeltme kaydı yapılmaz.
Reoskont : Tasarruf değerinin alacak sentelrine uygulanması işlemine reoskont denir.Bu işlem
ALACAK SENETLERİ REOSKONTU HSB.nda izlenir.Aktifi düzenleyici olup esasen pasif karakterli bir hesaptır.
Formül : A.N.T.
36500+(N*T)
A: senedin değeri N: vade tarihi ile değerleme günü arasındaki gün sayısı T: reoskont oranı
Örnek: 20.01.1996 vadeli 80.000.000.tl.lik bir müşteri senedi yıl sonu reoskont uygulamasına tabi tutulmuştur.Uygulanan reoskont oranı %50 dir.Hesaplayınız.
80.000.000*%50 *20/36500+(20*50)=
800.000.000/365=2.191.780 80.000.000-2.191.780=77.808.220
-----------------------------
reoskont faiz giderleri 2.191.780
------- alacak.sen.reoskont. 2.191.780
-------------------------------
Bu işlem bir gider olduğu için dönem kar/zararına devredilerek kapatılır.

c) ŞÜPHELİ ALACAKLAR: Dava ve icra safhasında,yada protesto edilerek birden fazla istenmesine rağmen ödenmemiş alacaklar şüpheli sayılır.Bu alacaklar için karşılık ayrılması gerekir.Karşılık şüpheli duruma düşülen dönemde ayrılır.Oluşan gider dönem kar/zararına devredilir.
Ticari amaç olmayan alacaklar ve teminata bağlanmış alacaklar şüpheli duruma düşsede karşılık ayrılmaz.
Örnek: İşletme müşterisine ait 10.000.000 senedi vadesinde tahsil edememiş protesto ettirerek icraya vermiştir.
-----------------------------------------
alacak senetleri( protestoda)10.000.000
------- alacak senetleri( cüzdanda)10.000.000
-----------------------------------------

Örnek: Bu alacak senedi şüpheli duruma düşmüştür.
------------------------------------------
şüpheli tic.alacaklar 10.000.000
-------alacak senedi(protestoda) 10.000.000
------------------------------------------
karşılık giderleri 10.000.000
-------şüpheli tic.alacak.karşılığı 10.000.000
------------------------------------------

Örnek: Müşteri 10.000.000 senedini sonradan işletmeye ödemiştir.
------------------------------------
kasa 10.000.000
şüp.tic.alacak. 10.000.000
-------------------------------------
şüp.tic.alacak.karşılığı 10.000.000
konusu kalmayan karş. 10.000.000
---------------------------------------
DEĞERSİZ ALACAK: Tahsil olanağı mahkeme kararı ile imkansız hale gelen ve alınmasından vazgeçilen alacaktır.
Bunun için yeniden karşılık ayrılmaz.
Örnek: Müşteriden olan 10.000.000 tl senetli alacaktan vazgeçilmiştir.
---------------------------------------
şüpheli tic.alacak.karşılığı 10.000.000
-------şüpheli tic.alacaklar 10.000.000
-------------------------------------------
2-DİĞER ALACAKLAR :
İşletmenin ticari nedenli olmayan alacaklarını ifade eder. Bunlar :
• ortaklardan alacaklar
• iştiraklerden alacaklar
• bağlı ortaklıklardan alacaklar
• personelden alacaklar
• diğ.çeş.alacaklar

ÜNİTE 4- STOKLAR
Stok: Üretim veya ticaret işletmelerinde satmak amacıyla elde edinilen ticari mal,ilk madde malzeme,mamül,yarımamül vb.stoklar dahilinde yeralır.
Stok hareketlerini takip etme yöntemleri:
1- Aralıklı envanter yöntemi: Alışlar ve alıştan iade ile alıştan iskontolar 153 TİCARİ MAL hsb.borcunda,satışlar 600 Y.İÇİ veya 601 Y.DIŞI SATIŞLAR Hsb.alacağında izlenir.Ticari mal.hsb.borç kalanı gerçek durumu gösteremeyeceği için 621 SATILAN MALIN MALİYETİ hsb.borcuna .153 TİCARİ MAL.hsb.alacağına kayıt yaparak stokta kalan mal mevcudunun değeri belirlenir.600 SATIŞLAR brüt satışları 621 SATILAN MALIN MALİYETİ ise satışların maliyetini gösterir.Aradaki fark ise kar veya zarardır.Bu hesaplar 690 DÖNEM KAR/ZARARINA devredilerek kapatılır.
2- Devamlı envanter yöntemi: Satılan her malın satış anı maliyeti belirlenebilir.
153 TİCARİ MAL.hsb.borcuna maliyet fiyatıyla alışlar,alacağına maliyet fiyatıyla çıkışlar ve alıştan iade ile iskontolar kaydedilir.Hesabın borç kalanı mevcut malın maliyetini verir.
621 SATILAN MALIN MALİYETİ hsb.her satışta kullanılarak hesabın borcuna 153 TİCARİ MAL.hsb.alacağına kayıt yapılır
600 SATIŞLAR hsb.na satışlar satış fiyatından hasılat kaydedilir.600 ve 621 karşılaştırılarak kar/zarar tesbit edilir.
DEĞERLEME:
1-TTK VE MUHASEBE İLKELERİNE GÖRE :TTK.ya göre maliyet değeri ile piyasa değerinden hangisi düşükse o değer esas alınır.
Muhasebe ilkelerine göre ihtiyatlılık ilkesi gereği maliyet değeri esas alınır ve stokların değerinin düşme ihtimali düşünülerek stok değer düşüklüğü için karşlık ayrılır.
2-VUK.A GÖRE :
Satın alınan malın değerlemesi : maliyet bedeli esas alınır.Malın maliyetine mal alış giderleri olan her türlü taşıma ve nakliye gideri,gümrük vergisi ve sigorta bedeli dahil edilir.Maliyet hesabında ilk giren ilk çıkar veya son giren ilk çıkar yöntemi kullanılır.5 yıl yöntem değiştirilemez.
İmal edilen malın değerlemesi: maliyet bedeli esas alınarak dilenen yöntemle hesaplanılır.Yani ilk giren ilk çıkar veya son giren ilk çıkar yöntemi.
Değeri düşen malın değerlemesi: Doğal afet sonucu yada malların bozulması sonucu oluşan önemli miktardaki değer düşmesi durumunda emsal bedeli esas alınır.Buda ortalama satış fiyatı veya takdir esasına göre belirlenir.



STOK DEĞERLEME YÖNTEMLERİ:
Aralıklı envanter yönteminde :
1- gerçek maliyet yöntemi: Değeri yüksek olan stoklara uygulanır.Gerçek bedelleri üzerinden stoklar değerleme yapılır.
2- İlk giren ilk çıkar yöntemi: Değeri düşük çok çeşitli olan stoklara uygulanır.Satışlar ilk alınan depodaki mallardan yapılır.Dönemsonu son alınan maldan maliyet hesaplanır.
ÖRNEK: İşletmenin bilanço günü 200 adet malı vardır.İşletme ilk giren ilk çıkar yönetmini uygulayacaktır. Adet birim fiyat toplam
Alımları şöyledir: Dönembaşı mal 100 40.000 4.000.000
9 mayıs 300 50.000 15.000.000
8 haziran 400 55.000 22.000.000
8 ağustos 200 52.000 10.400.000
4 aralık 150 60.000 9.000.000
1.150 60.400.000
satılan malın maliyeti: kalan 200 ise
150*60.000=9.000.000
50*52.000=2.600.000
200 11.600.000
60.400.000
11.600.000
48.800.000 satılan malın maliyeti
3- Son giren ilk çıkar yöntemi : Değeri düşük çok çeşitli stoklara uygunır.Satılan mallar en son alınan mallardır.Dönemsonu ilk alınan maldan maliyet çıkarılır.
Yukardaki örneğe göre:
100*40.000=4.000.000
100*50.000=5.000.000
200 9.000.000
60.400.000
9.000.000
51.400.000
satılan malın maliyeti
4- Ortalama maliyet yöntemi: satın alınan malların toplam fiyatı toplam miktara bölünerek ortalama maliyet bulunur.
Yukardaki örneğe göre 60.400.000
toplam fiyat 60.400.000 10.504.400
toplam miktar 1.150 -----------------
ort.maliyet 52.522 49.895.600 satılan malın maliyeti
200*52.222= 10.504.400
Devamlı envanter yöntemine göre:
1- gerçek maliyet yöntemi: Bu yöntem için alınan ve satılan her malın gerçek değerinin bilinmesi gerekir.
2- ilk giren ilk çıkar yöntemi: satışlar ilk alınan maldan yapılır.
z malı için bilgiler:
işlem miktar birim fiyat toplam
1 ocak devir 80 500.000 40.000.000
5 mart satış 50
10 mayıs alış 40 600.000 24.000.000
15 haziran satış 30
20 ekim alış 70 700.000 49.000.000
30 kasım satış 80

alışlar 190 adet 113.000.000
satışlar 160 adet 92.000.000
stok kalan 30 adet 21.000.000



3- son giren ilk çıkar yöntemi: satışlar son alınan maldan yapılır.
alışlar 190 adet 113.000.000
satışlar 160 adet 98.000.000
stok kalan 30 adet 15.000.000
4- ortalama maliyet yöntemi:toplam maliyet toplam miktara bölünerek ortalama fiyat hesaplanır.
alışlar 190 adet 113.000.000
satışlar 160 adet 93.550.000
stok kalan 30 adet 19.450.000

STOKLARIN ENVANTER İŞLEMLERİ VE KAYITLARI:
* Satılan ama müşteriye gönderilmemiş olan mallar envanter listesine yazılmaz.
* Satılmak üzere işletmeye emanet gönderilen mallar envanter listesine yazılmaz.Nazım hsb.ta izlenir.
* Satın alınan ama işletmeye gelmemiş olan mallar envanter listesine yazılır.
* Satılması için başka işletmeye emanet gönderilen mal envantere yazılır.Bu nazım hsb.ta izlenir.
31 12 itibariyle stokların gerçek mevcudu kayıtlarla eşitlenmiş olmalıdır.
Firelerin Kaydı: İşletmenin faaliyeti sonucu oluşan ve kabul edilir sınırda olan Fire satışların maliyetine eklenerek satış hasılatı ile karşılaştırılır.Bunun dışındaki fire olağandışı gider ve zararda izlenir.Bu kanunen kabul edilmeyen giderdir.
Aralıklı envanterde fili sayıma göre malın değeri ve maliyeti hesaplandığından fire otomatikman hesaba alınır,kayıt gerekmez.
Devamlı envanterde mal hesabının borç kalanı sayım sonucunu vermesi gerektiğinden bulunan noksan
mal hesabından düşülür.
Örnek:Devamlı envanter uygulayan işletmede sayım sonucu kanuni oran dahilinde 5.000.000.lira maliyetli mal noksan çıkmıştır.
------------------------------------------
satılan malın malyeti 5.000.000
tic.mal 5.000.000
--------------------------------------------
Değeri düşen malın muhasebesi:
Çeşitli nedenlerle değeri azalan mallar ticari maldan düşülüp diğer stoklarda izlenir.Değer düşüklüğü kesin ise mal belirlenen değerden diğer stoklara yazılır,kesin olarak saptanan düşüklük miktarı diğ.olağandışı gid.ve zarar hsb.borcuna kaydedilir.
Örnek: İşletmenin sel nedeniyle 800 adet malı bozulmuştur.Bu malların satış değeri kalmadığı mali yargıca kesinleşmiştir.Malın birim maliyet değeri 100.000.liradır.
-----------------------------------------
diğ.olağan.dışı.gid.zar. 80.000.000
-------ticari mal 80.000.000
-----------------------------------------
Stoktaki değer düşüklüğünün ilerde ortadan kalkma durumu varsa ticari maldan diğer stoklara bu kayıtlar alınır.Değer düşüklüğü için karşılık ayırır.Buda stoklardan düşülür.
Örnek: İşletme stoktaki malının modası geçtiği için piyasa satış değerlerinin bilanço günü itibariyle maliyetine nazaran % 10 dan çok düşüklük olduğunu belirlemiştir.
300.000.000.lira maliyetli malına emsal bedele göre ortalama fiyat esasını uygulamış 250.000.000.lira değer bulmuştur.
-----------------------------------------------------
diğer stoklar 300.000.000
------- ticari mal 300.000.000
----------------------------------------------------
karşılık gid. 50.000.000
------- stok değer.düş.karşılığı 50.000.000
-------------------------------------------------------






Aralıklı envantere göre envanter kayıtları:
Örnek: Dönemsonu mal mevcudu 400.000.000.tl.
Dönem başı mal mevcudu 900.000.000.tl
Satışlar 700.000.000
Satıştan iade 10.000.000
Satış iskontosu 20.000.000
Malın maliyetini bulup envanter kayıtlarını aralıklı envanter yöntemine göre yapınız.
Satılan malın maliyeti 900.000.000-400.000.000= 500.000.000.tl.
Net satışlar: 700.000.000 – (10+20)=670.000.000
Satış karı : 670.000.000-500.000.000= 170.000.000
----------------------------------------
satılan malın maliyeti 500.000.000
------- tic.mal 500.000.000
-----------------------------------------
dönem kar veya zararı 530.000.000
------- satıştan iade 10.000.000
------- satış iskontosu 20.000.000
-------satılan malın maliyeti 500.000.000
---------------------------------------------
satışlar 700.000.000
dönem kar/zararı 700.000.000
------------------------------------------------
Devamlı envanter yöntemine göre envanter kayıtları:
Örnek: tic.mal hesabının borç bakiyesi 350.000.000
Satılan malın maliyeti 450.000.000
Satışlar 600.000.000
Sayım ve değerleme sonucu malın maliyet değerinin 330.000.000 olduğu tesbit edildi.20.000.000 lira noksanın 15.000.000 lirası kanuni fire 5.000.000 giderdir.
Brüt satış karı: 600.000.000-450.000.000=150.000.000
------------------------------------------------
satılan malın maliyeti 15.000.000
d.olağandışı gid.zar. 5.000.000
-------tic.mal 20.000.000
------------------------------------------------
borçlu nazım hsb. 5.000.000.
-------alacaklı nazım hsb. 5.000.000
-------------------------------------------------
dönem kar/zararı 450.000.000
-------satılan malın maliyeti 450.000.000
--------------------------------------------------
-------------------------------------------------
satışlar 600.000.000
-------dönem kar/zararı 600.000.000
------------------------------------------------










ÜNİTE - 5 DURAN VARLIKLAR
İşletmenin faaliyetinde 1 yıldan fazla uzun sürede kullanmak için elde ettiği varlıklar duran varlıktır.
2 gruba ayrılır: 1- maddi duran varlık 2- maddi olmayan duran varlık
1- MADDİ DURAN VARLIK: Fiziksel yapıya sahip duran varlıklardır, şu hesaplarda izlenir.
Arazi ve arsa
Yer altı yerüstü düzenleri
Binalar
Tesis makine ve cihazlar
Taşıtlar
Demirbaşlar
Diğ.maddi dur.varlıklar
Birikmiş amortismanlar
Yapılmakta olan yatırımlar

DEĞERLEME :
* TTK .da maliyet bedeli ile değerleme yapılır,bu bedelden amortisman ayrılır.
* VUK.da maliyet bedeli ile aktife varlık kaydedilir ve değerleme yapılır, Bu varlıkla ilgili yapılan giderler malın maliyetine eklenir.

AMORTİSMAN: Maddi duran varlıklar için ayrılan aşınma ve yıpranma payına amortisman denir.Duran varlığın değeri kullanılan süreye göre dağıtılarak gider yazılır.
Arsa ve araziler amortismana tabi değildir.TTK bu konuda işletmeyi serbest bırakmış VUK.amortisman ayrılması gereğini belirtmiştir.
Vuk.a göre 4 amortisman yöntemi vardır:
1- Normal amortisman
2- Azalan kalanlar üzerinden amortisman
3- Madenlerde amortisman
4- Fevkalede amortisman
1- Normal amortisman: Eşit paylı amortismandır.Duran varlığın maliyeti kullanım süresine bölünerek amortisman tutarı bulunur.Oran en fazla % 20.dir.
Amortisman tutarı: Duran varlık maliyeti/hizmet süresi
Örnek: 100 milyona satın alınan bir demirbaşın hizmet süresi 5 yıl ise yıllara göre amortisman tutarını bulunuz.
100.000.000/5=20.000.000
Örnek: Aynı örneğin 3. yıl amortisman tutarı nedir?
20.000.000
Örnek: Aynı örneğin 2.yıl birikmiş amortisman tutarını bulunuz.
20.000.000 1.yıl 20.000.000 2.yıl toplam 40.000.000
Kıst amortisman: Sadece taşıtlara uygulanır.İlk yıl taşıt kaç ay kullanılmışsa o kadar amortisman ayrılır.Ay tam kabul edilir.
Amortisman tutarı: yıllık amortisman tutarı* kullanılan ay sayısı/12
Örnek: 600 milyona 10.11.2001 de satın alınan taşıta % 20 normal amortisman uygulanacaktır.
600*%20=120 yıllık tutar
120*2 /12= 20.000.000 2001 için kıst
2001 için 20.000.000
2002 120 000 000
2003 120 000 000
2004 120 000 000
2005 120 000 000+100 000 000=220 000 000






2- Azalan kalanlar üzerinden amortisman: % 40.ı aşmadan bu yöntem kullanılabilir.Normal amortismanın 2 katıdır.Normale dönüş yapılabilir.
Örnek: İşletme 100 milyona aldığı demirbaşa %20 normal amortisman üzerinden azalan kalanlar yöntemi uygulayacaktır.Yıllara göre payları bulun.
100*%40 =40.000.000
60*40 =24.000.000
36*40 =14.400.000
21.6*40 =8.640.000
son yıl kalan tamamen indirilir. 12.960.000.
Amortismanların muhasebe kaydı:
2 tür kayıt yöntemi vardır:
1- Direk kayıt: Duran verlığın değeri amortisman payı kadar azaltılır.
2- Endirek kayıt: Amortisman payı 257 Birikmiş amortisman hsb.alacağına kaydedilir.Gider türüne göre de Gnel Yönetim veya Pazarlama Sat.Dağ.Gideri Hesabı borçlandırılır.
Örnek:İşletme 1.000.000.000 liraya aldığı bilgisayar için anormal amortisman yöntemine göre amortisman ayırmıştır.
----------------------------------
Genel.yön.gid. 200.000.000
Birikmiş amortisman 200.000.000
-----------------------------------
Örnek: İşletme dağıtım için aldığı taşıta 150.000.000.lira amortisman ayırmıştır.
-------------------------------------
paz.sat.dağ.gid. 150.000.000
Birikmiş amortisman 150.000.000
--------------------------------------
Maddi duran varlığın satışı:
Örnek: İşletmenin 400.000.000 lira maliyetli otosu peşin 150.000.000 liraya satılmıştır.Otonun birikmiş amortismanı 200.000.000 liradır.
Net değer: 400.000.000-200.000.000=200.000.000
Satış zararı: 200.000.000-150.000.000= 50.000.000
--------------------------------------------
kasa 150.000.000
birikmiş amortisman 200.000.000
d.olağandışı gid.zar. 50.000.000
-------Taşıt 400.000.000
---------------------------------------------
eğer 250.000.000 liraya satsaydı 50.000.000 kar olurdu o zaman
--------------------------------------------------
kasa 250.000.000
bir.amortisman 200.000.000
------- taşıt 400.000.000
-------d.ol.d.ger.kar 50.000.000
-----------------------------------------------------
eğer satılan demirbaş yenilenecekse bu satış karı dönem karına eklenmez Özel fon hsb.na aktarılır en çok 3 yıl süresi vardır 3 yıl sonra yenileme yapılmazsa tekrar kara eklenir.
--------------------------------------------------
kasa 250.000.000
bir.amortisman 200.000.000
-------taşıt 400.000.000
-------özel fonlar(yenileme) 50.000.000
-----------------------------------------------------
yenileme olmazsa
------------------------------
özel fon 50.000.000
------- d.ol.gel.kar 50.000.000
-------------------------------
YENİDEN DEĞERLEME :
Paranın alım gücünde oluşan azalma nedeniyle yeniden değerleme yapılır.Bu Maddi dur.Varlık Yeniden Değ.Artışı Hsb.nda izlenir.
Örnek: İşletme 100 milyon lira maliyetli birikmiş amortismanı 20 milyon olan demirbaşını % 50 yeniden değerlemeye tabi tutacaktır.Değer artışını bulunuz.
100* %50 =50.000
20 * %50 = 10.000
80 * %50 = 40.000
------------------------------------
demirbaş 50.000.000
-------birikmiş amortisman 10.000.000
------- mad.d.v.yen.değ.artışı 40.000.000
--------------------------------------
Yeniden değerleme sonrası demirbaşın değeri üzerinden amortisman ayrılır.

2- MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIK: Fiziksel varlığı olmayan işletmeye bazı hak ve imtiyazlar sağlayan varlıklardır.Bunlar:
Haklar:Lisans,patent,imtiyaz gibi elde edinilen hukuki tasarruflar ile kamu otoritelerinin işletme tanıdığı haklar ve yetkilerdir.
Şerefiye: İşletmenin konumunun kuruluş yerinin işletmeye sağladığı üstünlüğün parasal değeridir.
Kuruluş ve örgütlenme gideri: İşletme kuruluşnda yapılan tüm giderlerdir.
Araştırma geliştirme gideri: İşletmenin bir ürünü geliştirme yenileme için yaptığı giderlerdir.
Özel maliyetler:Kiralanan gayrimenkuller üzerinde yapılan ekleme ve geliştirme için yapılan giderdir.
Bunlar maliyet bedelleri ile aktife kaydedilir.Yeniden değerlemesi yapılmaz.Amortismanı 5 yılda eşit payla itfa edilir.
------------------------------------
şerefiye 150.000.000
-------kasa 150.000.000
-----------------------------------
gen.yön.gid 30.000.000
-------bir.amortisman 30.000.000
------------------------------------

ÜNİTE 6 BORÇLAR

BANKA KREDİLERİ: Borçlu cari hesapta denir.Pasif hesaptır.Oluştuğunda alacaklı ödendiğinde borcuna kayıt yapılır.Bu hesaba işleyen faizler Finansman gideri hes.borcunda izlenir.İşleyen faiz borcu artırır.
Değerleme: TTK.ya göre itibari ,Vuk.a göre mukayyet değer esas alınır.

SATICILAR : İşletmenin senetsiz ticari borçlarının izlendiği hesaptır.Pasif karakterlidir.Oluştuğunda hesab alacaklı ödendiğinde hesap borçlu çalışır.
Değerleme: TTK.ya göre itibari ,Vuk.a göre mukayyet değer esas alınır.

BORÇ SENETLERİ: İşletmenin senetli ticari borçlarının izlendiği hesaptır.Pasiftir.
Değerleme: TTK.ya göre itibari,Vuk.a göre tasarruf değerle değerlenir.
Reoskont: Borç senetlerinin vadesinden önce ödenmesi halinde peşin değerinin hesaplanmasıdır.
Yevmiye kaydı şöyledir:
-------------------------------------
Borç senetleri reoskontu
Reoskont faiz gelirleri
----------------------------------------
TAHVİLLİ BORÇLAR: AŞ.lerin uzun vadeli fon sağlama amaçlı çıkardığı borç senetlerine tahvil denir.Pasif karakterlidir.
Değerleme: TTK.da itfa değeri ile, Vuk.a göre itibari değerle değerlenir.

ÜNİTE 7 GELİRLER VE GİDERLER

GELİRLER
İşletmenin ana faaliyet konusuna giren mal-hizmet satışı yada faiz kira vb.unsurlardan elde edilen brüt tutarlara gelir denir.Tüm gelirler alacaklı çalışır.Yıl sonu tüm gelirler dönem kar/zararı hsb.na devredilerek kapatılır.

Gelirler şu hsb.larda izlenir:
1- Brüt satışlar
2- Diğ.faaliyetlerden olağan gelir karlar
3- Olağandışı gelir ve karlar
Esas gelir Yurtiçi satışlardır.

Gelirler 3 bakımdan kontrol edilir:
1- Dönem bakımından
2- Gerçekleşme bakımından
3- Vergi kanunları bakımından
Dönem gelirleri ve kira gelirleri Diğ.olağan gelir ve kar hsbn.da izlenir.
Döneme ait olmayan bir yıldan kısa süreli gelir Gelecek aylara ait gelir hsb.nda izlenir.
Döneme ait olmayan bir yıldan uzun süreli gelir Gelecek yıllara ait gelir hsb.nda izlenir.
Gerçekleşmiş ama tahsil edilmemiş olan gelirler gelir tahakkukları hsb.nda izlenir.

Not: Tüm gelirler Dönem kar/zararı hsb.na devirle kapatılır.Ancak gelecek yıllara ve aylara ait gelirler ile gelir taahhukları dönem kar/zararına devredilemez.
Vergiden muaf olan gelirler Nazım hsb.ta izlenir.

GİDERLER
Gider: Gelir elde etmek amacıyla yapılan varlık tükenmeleridir.Tüm giderler borçlu çalışır.Dönem sonu kapatılırken alacağa yazılır.
3 bakımdan giderler kontrol edilir:
- dönem bakımından
- gerçekleşme bakımından
- vergi kanunları bakımından
Dönem giderleri gen.yönetim gid.hsb.nda izlenir.
Döneme ait olmayan süresi 1 yıldan kısa olan giderler Gel.aylara ait giderler hsb.nda izlenir.
Döneme ait olmayan süresi 1 yıldan uzun olan giderler Gel.yıllara ait giderler hsb.da izlenir.
Gerçekleşmiş fakat ödenmemiş giderler gider tahakkukları hes.nda izlenir.
Not:Giderlerle ilgili dönem ayarlaması yapılırken soruda verilen ilk hesap alacaklandırılır.
Kanunen kabul edilmeyen giderler Nazım hsb.ta izlenir.
Giderlerin kapatılması:
Tüm giderler alacağa kayıt edilirken Dönem kar/zararı borçlandırılır.
Gider Yöntemleri:
2 türdür.
1- 7 A seçeneği: Giderler büyük defterde fonksiyon yardımcı defterde çeşit esasına göre izlenir.Üretim ve hizmet işletmeleri bu seçeneği kullanır.Hesapları şunlardır:
- Direkt ilk madde ve malzeme gideri
- Direkt işçilik gideri
- genel üretim gideri
- hizmet üretim gideri
- araştırma geliştirme gideri
- paz.satış dağıtım gideri
- genel yönetim gideri
- finansman gideri




2- 7 B seçeneği: Ticaret işletmeleri kullanır.giderler büyük defterde çeşit yardımcı defterde fonksiyon esasına göre izlenir.Hesapları şunlardır:
-İlk madde ve malzeme gideri
- işçi ücret ve giderleri
- memur ücret ve giderleri
-Dışardan sağlanan fayda ve hizmetler
- çeşitli giderler
- vergi resim ve harçlar
- amortisman ve tükenme payları
- finansman gideri
- gider çeşitleri yansıtma

ÜNİTE 8 ÖZKAYNAKLAR

ÖZKAYNAK: İşletmenin toplam net varlıkları ve borçları arasındaki farktır.
Şu unsurlardan oluşur:
- Ödenmiş sermaye
- Sermaye yedekleri
- Kar yedekleri
- Geçmiş yıl karları
- Dönem net karı
Varsa geçmiş yıl zararları ve dönem zararı bu unsurların toplamından düşülür.

SERMAYE VE ÖDENMİŞ SERMAYE:
İşletmeye işletme sahip ve ortakları tarafından tahsis edilen ve anasözleşmede yeralan ticaret siciline tescil edilen esas sermaye 500 SERMAYE hsb.nda izlenir.
Esas sermayenin henüz ödenmemiş olan kısmı 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE hsb.nda izlenir.
Ödenmiş sermaye ile ilgili bir hsb.yoktur.Esas sermaye- Ödenmemiş sermaye farkı ödenmiş sermayeyi verir.
--------------------------------------------- Sermaye taahhüdü kaydı
ÖDENMEMİŞ SERMAYE
SERMAYE
-----------------------------------------------Sermaye taahhüdünün yerine getirilmesi
KASA
ÖDENMEMİŞ SERMAYE
----------------------------------------------

Sermayede oluşan artış ve azalışlar 690 Dönem kar/zararı hsb.nda gösterilir.Kar sermayeye ilave, zarar sermayeden bir indirim olarak ayrıca gösterilir.

YEDEKLER
Karın dağıtılmayarak işletmede geleceğe karşı tedbir amaçlı alıkonulan kısmına yedek denir.Sermaye şirketlerince ayrılırlar.
2 ye ayrılır: 1- kar yedekleri 2- sermaye yedekleri
1- Kar yedekleri: Net karın dağıtılmayıp işletmede bırakılan kısmıdır.Amaç özkaynakları sağlam tutmaktır.3 e ayrılır:
a) Yasal yedek: TTK ya göre ayrılması zorunlu yedektir.
b) Statü yedek: Şirket sözleşmesine göre ayrılan yedektir.
c) Olağanüstü yedek : Şirket genel kurulunun toplanarak olağanüstü dönemlerde ayırdığı yedektir.
d) Özel fonlar: yenileme yatırım sermaye itfası gibi amaçlarla kardan ayrılan yedektir.







2- Sermaye yedekleri: İşletmenin faaliyet karı dışında kalan sermaye hareketleri ile oluşan ve işletmede bırakılan tutarlardır.4 e ayrılır:
a) Hisse senedi ihraç primi: Sermaye artırımına giden aş.nin nominal bedelin üzerinde bir fiyatla hisse senedi çıkarması durumunda ihraç fiyat ile nominal bedel arasındaki farktır.
b) Maddi duran varlık yeniden değerleme artışı: Paranın alımgücündeki azalma nedeniyle varlıkların değerinin p.yasa fiyatına yakınlaştırılması işlemidir.
c) İştiraklerden yeniden değerleme artışı:
d) Hisse senedi iptal karları: Aş.ortaklarından biri sermayesini ödemezse ortağın senetleri iptal edilir yerine yeni ortak alınır.Yeni ortağın ödediği bedel eski tutardan fazla ise bu fark bu grubta yeralır.

DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI:
GELİR>GİDER= KAR
GELİR

Gelirler ve giderler 690 Dönem kar/zararı hsb.na devirle kapanır.
Vergi sonrası kar 692 dönem kar/zararına aktarılır.
------------------------------------------------- vergi sonrası kar/zarar kaydı
690 dönem kar/zararı
-------691 Dönem karı vergi ve yas.yük.karşılığı hsb
-------692 Dönem net kar/zararı
---------------------------------------------------
---------------------------------
692 Dönem net kar/zararı
-------590 dönem net karı
--------------------------------- kar kaydı
591 dönem net zararı
------- 692 dönem net kar/zararı
----------------------------------- zarar kaydı





ÜNİTE 9 MALİ TABLOLARIN DÜZENLENMESİ
31 aralıkta genel geçici mizan düzenlenir
dönemsonu envanteri yapılır düzeltmeler yapılır.
Kesin mizan düzenlenir mali tablolar yapılır ve en son hesaplar kapatılır.
Hesaplar ters kayıtla kapatılır.
Bilanço: Doğruluk , samimiyet ve açıklık niteliklerini taşımalıdır.İşletmenin mali durumunu belli bir tarih itibariyle gösterir.
Gelir tablosu: İşletmenin belli bir dönemdeki faaliyet sonuçlarını gösterir.
Ticari kar ttk.ya göre bulunan kar, Mali kar vuk.a göre bulunan kardır.



Ticari kar ile mali kar karşılaştırması: TİCARİ KARDAN MALİ KARA GEÇİŞ
Değerleme: TTK maliyet,Vuk da belirli TİCARİ KAR+KAN.KABUL EDİLM.GİDER
Giderler yönünden : ttk ve vuk ta farklıdır. – VERGİDEN MUAF GELİR
Amortisman: TTK serbest,vuk %20 + EKSİK DEĞERLEME FARKI
Karşılık ayırma:ttk serbest, vuk zorunlu - FAZLA DEĞERLEME FARKI



ÜNİTE-10 TİCARET ŞİRKETLERİ
İşletme: İnsan ihtiyaçlarını karşılamak için mal veya hizmet üreten iktisadi birim veya kuruluşlara işletme denir.Bir kişi kurabilir.İşletme çeşitleri şunlardır:
1- Büyüklüğüne göre: - büyük – orta – küçük - çok uluslu işletme
2- İşkoluna göre : - endüstri - ticaret - hizmet - tarım – turizm
3- Üretilen mala göre : - tüketim malı üreten - endüstri malı üreten
4- Mülkiyetine göre : - özel işletme - kamu işletmesi - karma işletme - yabancı sermayeli işletme
5- Hukuki yapısına göre : -tek şahıs işletmesi - şirketler

İşletmeler şu amaçlarla şirket olmak ister:
- sermaye ve işbölümü sağlamak – sorumluluğu sınırlandırmak - riski dağıtmak

Şirket: 2 yada daha fazla gerçek yada tüzel kişinin ortak bir amaç uğruna zeka servet ve emeklerini birleştirmeleri hususunda yaptıkları anlaşmaya denir.
Özellikleri:
- En az 2 kişi tarafından kurulur.
- Ortak bir amaç olmalıdır.
- Bir sözleşme yapılmalıdır.
- Belli bir sermaye konmalıdır.
Tüzel: Kanunen kazanılan kişiliktir.
Gerçek: Doğuştan kazanılan kişiliktir.

Şirketlerin Sınıflandırılması:
1-Borçlar kanununa göre:
Adi şti: Tüzel kişiliği yoktur.Kuruluşu bir şekle bağlı değildir.Ticari unvan zorunluluğu yoktur.Şirket sözleşmesi yazılı veya sözlü olabilir.
2-Özel kanunla kurulan şti: Devlet tarafından belli bir amacın gerçekleştirilmesi için özel bir kanunla kurulan şirkettir.
3- Kooperatifler : Bireylerin ortak menfaatlerini gerçekleştirmesi için kurulan tüzel,değişir ortaklı ve sermayeli şirkettir.
4- TTK.ya göre : 2 gruba ayrılır:
a) Şahıs şirketi b) Sermaye şirketi
- Kollektif şti. - Anonim Şirketi
- Komandit şti. – Limited Şti
- Eshamlı komandit(sermayesi paylara bölünmüş komandit şti.)
Özellikleri:
1- Şirket sözleşmesi yazılıdır.
2- Tüzel kişidir.
3- Ticari ünvanı olmalıdır.
4- İflasa tabidir.
5- Ticaret siciline kayıtlıdır.
6- Ticari defterleri tutmak zorundadır.
Şahıs ve sermaye şirketleri arasındaki farklılıklar şunladır:
1- Şahıs şirketi ortakları gerçek kişi ( komanditer ortak hariç),Sermaye şirketinde gerçek yada tüzeldir.
2- Şahıs şirketinde sorumluluk sınırsız,(komanditer hariç), sermaye şirketinde sermaye payına bağlıdır
3- Şahıs şirketinde sermaye miktarı belirsiz,sermaye şirketinde sermaye miktarı kanunla belirlidir.
4- Şahıs şirketinde emek,ticari itibar sermaye olur(komanditer hariç),sermaye şti.de bu olamaz.
5- Şahıs şti.de sözleşme oybirliği ile değiştirilir, sermaye şti.de sözleşme oyçokluğu ile değişir.
6- Şahıs şti.de ortağın ölümü şirketin sona erme nedeni olabilir,sermaye şirketini bu etkilemez.
7- Şahıs şti.nde ortaklar Gelir vergisi öder, sermeye şti hem gelir hem kurumlar vergisi öder.
8- Şahıs şti ortaklığının devri zordur, sermaye şti ortaklığı devri daha kolaydır.
9- Şahıs şti. yedek ayırmaz,sermaye şirketi yedek ayırır.
10-Şahıs şti ünvanında ortaklardan birinin adı olmalı,sermaye şti.nde bu zorunluluk yoktur.




ÜNİTE - 11 KOLLEKTİF ŞTİ KURULUŞU VE SERMAYE DEĞİŞİKLİKLERİ

Kolektif şti: Ticari bir işletmeyi ticari bir unvan altında işletmek amacıyla gerçek kişilerce kurulan ve ortaklarının sorumluluğu sınırlandırılmamış olan şirkettir.Tüzel kişiler kuramaz ve ortakta olamaz.
Kuruluş işlemleri sırayla şöyledir:
1- Yazılı bir sözleşme hazırlanır
2- Sözleşme tüm ortaklarca imzalanır.
3- Sözleşme notere onaylatılır.
4- Ticaret siciline kayıt yaptırılır.(en geç 15 gün içerisinde)

Ticaret sicile başvuruda istenen evraklar:
1- Şirket sözleşmesi
2- Ticari durum tasdiknamesi
3- Ortakların nüfus cüzdan suretleri ve ikametgah senetleri
4- İmza sirküleri
5- Ehliyet belgesi (medeni haklardan yararlanma)

Tescil ve ilanla tüzel kişilik kazanan şirket 1 ay içerisinde şu kurumlara başvurmalıdır:
1- Vergi Dairesine 2- SSK.ya(işçi çalıştıracaksa) 3- Bölge Çalışma Müdürlüğü’ne
Not: Kollektif şti ünvanında ortaklardan birinin adı veya soyadı yeralmalıdır.Kanuni mukavelelere göre kurulmayan kollektif şti. adi şirket sayılır.Borçlar Kanunu uygulanır.

Kuruluş işlemlerinin muhasebesi:
Şu defterleri tutarlar: 1-Yevmiye 2- kebir 3- kasa 4-envanter 5- kambiyo senetleri defteri

Kuruluş yevmiye kayıtları 2 aşamadan oluşur:
1- Sermayenin taahhüdü 2- Sermaye taahhüdünün yerine getirilmesi
-----------------------------------
Ödenmemiş sermaye
-------Sermaye
----------------------------------- SERMAYE TAAHHÜT KAYDI
Kasa
------- Ödenmemiş Sermaye
-----------------------------------SERMAYE TAAHHÜDÜNÜ YERİNE GETİRME KAYDI

A-)SERMAYE ARTIRIMI VE KAYDI
Sermayedeki değişikliklerin tescil ve ilanı zorunludur.
Şu nedenlerle artırım yapılır:
1- Kuruluş sırasında gerekli sermaye miktarı eksik hesaplanmış olabilir.
2- Şirket iş hacmini genişletmeye karar vermiş olabilir.
3- Enflasyon nedeniyle sermaye yetersiz kalmış olabilir.
4- Yanlış yatırım politikaları sermayeyi olumsuz etkilemiş olabilir.

Sermaye artırımı şu yollarla yapılır:
1- Mevcut ortakların sermaye payları artırılır.
2- Yeni ortak alınır.
3- Başka bir şirketle birleşilir.

Yevmiye kaydı: Sermaye taahhüdü ve taahhüdü yerine getirme kaydı ile aynıdır.
-------------------------------------- -------------------------------------
Ödenmemiş sermaye Kasa
-------Sermaye ------- Ödenmemiş Sermaye
--------------------------------------- --------------------------------------




B-)SERMAYE AZALTIMI VE KAYDI
Sermayedeki değişikliklerin tescil ve ilanı zorunludur.
Şu nedenlerle azaltılır:
1- Kuruluş sırasında gerekli sermaye miktarı fazla hesaplanmış olabilir.
2- Şirket zarar etmiş bu zararı ortaklar karşılamamış olabilir.
3- Şirketten ortak ayrılmış yada ortak çıkarılmış olabilir.

Şu yöntemlerle sermaye azaltılır:
1- Mevcut ortakların sermaye payı azaltılır.
2- Ortak çıkarılır yada ortak ayrılır.

Yevmiye kaydı: 2 kayıt yapılır: 1- Azaltım taahhüt edilir 2-Azaltım yapılır.
-------------------------------- -------------------------------------
Sermaye Ortaklara Borçlar
------- Ortaklara Borçlar -------Kasa
-------------------------------- --------------------------------------
Azaltım taahhüdü Azaltımın yerine getirilişi

ÜNİTE - 12 KOLLEKTİF ŞTİ.DE KAR VE ZARAR DAĞITIMI

Kar ve zarar dağıtırken önce şirket sözleşmesine bakılır; kar/zarar konusunda bir hüküm varsa o uygulanır.Sadece kar’a ait hüküm varsa zarar içinde o hüküm uygulanır.İkisi içinde bir hüküm yoksa kar ve zarar eşit dağıtılır.

KAR DAĞITIM YÖNTEMLERİ:
1- Eşit dağıtım
2- Sermaye payıyla bağlı dağıtım
3- Sermaye payına faiz işlettikten sonra dağıtım
4- Yönetici ortağa prim verdikten sonra karın dağıtımı
5- Kar paylarının sermayeye eklenmesi

1-Eşit kar dağıtımı: Tüm ortaklara sermaye karı eşit miktarda dağıtılır.
Yevmiye kaydı şöyledir:
------------------------------------ --------------------------------------
Dönem net karı Ortaklara Borçlar
------- Ortaklara Borçlar -------Kasa
------------------------------------ -------------------------------------
kar dağıtımı kar payının ortağa ödenmesi

2-Sermaye payıyla bağlı dağıtım :En çok kullanılan yöntemdir.
Ortağın kar payı= Ortağın sermaye payı*kar
Şirketin toplam sermayesi

3- Sermaye payına faiz işletildikten sonra kalan karın dağıtımı:Sermaye paylarına belli bir oranda faiz işletilir.Bu tutar kardan düşülür,kalan kar ortaklara dağıtılır.

4-Yönetici ortağa prim verdikten sonra karın dağıtımı:Kardan belli bir oranda yapılan kesinti
yönetici ortağa ödenir.Kalan kar ortaklara dağıtılır.
5-Kar paylarının sermayeye eklenmesi: Kar bazen dağıtılmaz ortakların sermaye paylarına eklenir.Bu durumda sermaye artırım işlemide yapılmış olur.
ZARAR DAĞITIM YÖNTEMLERİ:
1- Zarar paylarının ödenmesi: Oluşan zarar ortaklardan tahsil edilir.Yevmiye kaydı şöyledir.
--------------------------------- --------------------------------
Ortaklardan alacaklar Kasa
-------Dönem net zararı -------Ortaklardan alacaklar
--------------------------------- ----------------------------------
Zararın tahakkuku Zararın ortaktan tahsili
2- Sermaye azaltılarak zararın yokedilmesi: Oluşan zarar sermaye paylarından düşülür,sermaye azaltımı işlemi şeklinde yevmiye kaydı yapılır.
------------------------------ -------------------------------
Ortaklardan alacaklar Sermaye
------- Dönem net zararı ------- Ortaklara Borçlar
------------------------------ -------------------------------
zararın tahakkuku zararın sermayeden düşülmesi

Sermaye payıyla orantılı zarar dağıtımı:sermaye payı*zarar
Toplam sermaye

ÜNİTE 13 KOMANDİT ŞİRKET
Komandit şti: Ticari bir işletmeyi ticari bir ünvan altında işletmek amacıyla kurulan ve şirket ortaklarından bazılarının sorumluluğunun sermaye payları ile sınırlandırılmış olan şirkettir.Kollektif şti gibidir; farkı ise ortak yapısıdır.
2 Tür ortak vardır:
1-Komandite: Sorumluluğu sınırlandırılmamış gerçek kişi ortaktır..Geliri Ticari kazançtır.
2-Komanditer:Sorumluluğu sınırlı gerçek kişi yada tüzel kişidir,kazancı menkul sermaye iradıdır.
Özellikleri:
1- Ticari ünvanda komandite ortağın adı ve soyadı yeralır.
2- Komanditer ortak emek ve ticari itibar olarak sermaye koyamaz.
3- Temsil ve Yönetim komandite ortağa aittir.
4- Komanditer ortak denetleme yetkisine sahiptir.
5- Komanditer ortağın sermayesi azalmışsa eksiklik tamamlanana kadar kar ve faiz isteyemez.
6- Komanditenin kazancı ticari kazanç, komanditerin kazancı menkul sermaye iradıdır.
Yevmiye kayıtları :Komandit şti de kuruluş, sermaye artış ve azalış, kar zarar dağıtım işlemleri kollektif şti. ile aynıdır.
1- Kuruluş :
----------------------------------- -------------------------------------
Ödenmemiş sermaye Kasa
-------Sermaye ------- Ödenmemiş Sermaye
---------------------------------- --------------------------------------
3- Sermaye artırım : Kuruluş işlemi ile aynıdır.
4- Sermaye azaltımı:
--------------------------------- -----------------------------
Sermaye Ortaklara borçlar
-------Ortaklara Borçlar ------- kasa
--------------------------------- ---------------------------
5- Kar dağıtımı :------------------------- ------------------------------------
Dönem net karı Ortaklara borçlar
------- Ortaklara borçlar ------- kasa
----------------------------- --------------------------------------
6- Zarar dağıtımı:-------------------------- -------------------------------
Ortaktan alacaklar Kasa
------- Dönem net zararı -------Ortaktan alacaklar
-------------------------------- ---------------------------------













ÜNİTE 14 ANONİM ŞİRKET

Anonim şti:Esas sermayesi belirli,paylara bölünmüş,tüzel kişiliğe sahip ve şirket ortaklarına karşı sadece mal varlığıyla sorumlu olan şirkete Anonim şirket denir.Ortakların sorumluluğu semaye paylarıyla sınırlıdır.
2 tür anonim şirket vardır:
1- Aile AŞ: Halka kapalıdır.Kurucu sayısı en az 5 en çok 250 kişidir.
2- Halka açık AŞ: Kurucu sayısı en az 5 olup en fazlası için bir sınır yoktur.
2 tür kuruluş vardır:
a) Ani kuruluş: Sermayenin tamamı ortaklarca taahhüt edilir.Taahhüdün dörtte birinin yerine getirilme zorunluluğu vardır.Kuruluşta şirket sözleşmesi yazılır,imzalanır,notere onaylatılır,Sanayi ve Ticaret Bakanlığından izin alınır,tescil ve ilan yapılır.
Yevmiye kaydı
--------------------------------- Sermayenin tamamının tahhüdü
Ödenmemiş sermaye
------- Sermaye
---------------------------------- Masrafların ortaklardan alınması
kuruluş ve örgütlenme gideri
indirilecek kdv
ortaklara borçlar
------------------------------------
sermaye tahhüdünün dörtte birinin yerine getirilmesi
kasa
------- Ödenmemiş sermaye
-----------------------------------
b)Tedrici kuruluş:
1-Şirket sözleşmesi yazılır,notere onaylatılır,
2-Sermayenin %10’u merkez bankasına veya muteber bir bankaya sanayi ve ticaret bakanlığı adına açılan bir hesaba yatırılarak bloke edilir.
3-Sanayi ve ticaret bakanlığından izin alınır.
4-Sermayenin %90 ‘ı taahhüt edilir.
5- Sermaye piyasası kurulundan izin alınır.
6-Sermayenin %90’ı için hisse senedi ihraç edilir.
7- Hisse senedi bedelleri bakanlık adına açılan hesaba yatırılarak bloke edilir.
8- Şirket genel kurulu toplanarak kuruluşu karara bağlar.
9- Tescil ve ilan yapılır.
Yevmiye kaydı
-------------------------------- sermayenin %10 tahhüdü
ödenmemiş sermaye
-------sermaye
------------------------------- %10 tahhüdün yerine getirilmesi
bankalar
-------ödenmemiş sermaye
---------------------------------- %90 sermayenin tahhüdü
ödenmemiş sermaye
-------sermaye
-------------------------------- hisse senedi ihracı
borçlu nazım hesab
------- alacaklı nazım hesab
-------------------------------- hisse senedi bedellerinin bankada blokajı
bankalar
-------ödenmemiş sermaye
-------------------------------- kuruluş giderinin ortaklardan sağlanması
kuruluş ve örgütlenme gideri
indirilecek kdv
-------ortaklara borçlar
--------------------------------------- blokajın kalkması
bankalar
------- bankalar
-------------------------------------- nazım hesabların kapatılması
alacaklı nazım hesab
------- borçlu nazım hesab
------------------------------------- bankaya ödenen komisyonun kaydı
kuruluş ve örgütlenme gideri
------- bankalar
-----------------------------------




ANONİM ŞİRKETTE SERMAYE ARTIRIMI
1-Aile AŞ.lerinde sermaye artırımı: Öncelikle önceki sermayenin tamamının yerine getirilmiş olması gerekir.
Aşamaları: *Yönetim kurulu karar alır
* Sanayi ve tic.bakanlığından izin alınır.
*Genel kurul da kesin karar alınır
* Sermayenin tamamı tahhüt edilir.
* Tescil ve ilan yapılır.
Artırım şu yollarla yapılabilir:
* Hisse senedi çıkararak
* yedek akçeyi dağıtmayıp karı sermayeye ekleyerek
* hisse senedi tahhüdünü artırarak
* Tahvil sahiplerine alacağına karşı hisse senedi vererek
* Başka şirketle birleşerek
* Değer artışlarını sermayeye ekleyerek
Ani kuruluşta: Sermaye piy. Kurulundan izin alınmaz, hisse senedi çıkarılamaz, Sanayi veTic.Bak.lığından izin alınır.
Tedrici Kuruluşta: Sermaye piyasası kurulundan ve sanayi ticaret bakanlığındanda izin alınır.
Not:Kuruluştaki yapılan tescil ve ilan giderleri Kuruluş ve örgütlenme gideri hesabında izlenir.
Sermaye değişiklikleri sırasında yapılan giderler Finansman gideri hesabında izlenir.
2-Halka açık AŞ.de sermaye artırımı: Şu aşamalar izlenir:
*Yönetim kurulu karar alıp sözleşme değişikliğini hazırlar
* Sermaye piyasası kurulundan izin alınır.
*Sanayi ve Ticaret bakanlığından izin alınır.
*Genel kurul karar verir.
*Tescil ve ilan yapılır.
Kayıtlı sermaye: AŞ.esas sözleşmesinde hüküm bulunmak kaydıyla yönetim kurulu kararı ile TTK.nın sermayenin artırılmasına dair hükümlerine tabi olmaksızın hisse senedi çıkarabilecekleri azami miktarı gösteren ticaret siciline tescil edilmiş sermayedir.Kayıtlı sermayenin tavanı bilançoda dipnot olarak gösterilir.
Çıkarılmış Sermaye: Bilançoda izlenen sermayedir.
Yevmiye kaydı: Kuruluş kayıtları gibidir.
-------------------------- artırım tahhüdü
Ödenmemiş sermaye
-------Sermaye
---------------------------değer artışı ödemelerinin sermayeye eklenmesi
MDV.Yeniden değerleme artışı
------- Ödenmemiş sermaye
------------------------------ hisse senedi ihracı
borçlu nazım hesab
-------alacaklı nazım hesab
------------------------------- bedelin bankada blokajı
bankalar
-------ödenememiş sermaye
----------------------------------- masrafların kaydı
finansman gideri
ind.kdv
------- bankalar
-----------------------------------blokajın çözülmesi
bankalar
-------bankalar
------------------------------------nazım hesabların kapanması
alacaklı nazım hesab
borçlu nazım hesab
--------------------------------------
ANONİN ŞİRKETTE SERMAYE AZALTIMI:
Şu aşamalardan oluşur:
*Yönetim kurulu karar alır
* Mahkemeden bilirkişi raporu alınır.
* Sanayi vetic.bakanlığından izin alınır.
* Genel kurul karar verir.
* Tescil ve ilan yapılır.
Yevmiye kaydı
----------------------------------- azaltım tahhüdü -------------------------- ---------sermayenin geri ödenmesi
sermaye ortaklara borçlar
-------ortaklara borçlar kasa
--------------------------------- ------------------------------------




ÜNİTE- 15 ANONİM ŞİRKETTE KAR DAĞITIMI VE MUHASEBESİ
Anonim şirkette kar dağıtımına karar veren genel kuruldur.
Kar devlet,ortaklar ve işletme arasında paylaştırılır.
Karın nasıl dağıtılacağını gösteren tabloya kar dağıtım tablosu denir.
Dönem karı
+Kanunen kabul edilmeyen giderler
-Vergiden muaf gelirler
+Eksik değerleme farkları
-Fazla değerleme farkları
MALİ KAR=Kurumlar Vergisi Matrahı*%20=Kurumlar vergisi

Dönem karı * %5 =1.tertip yedek akçe*
Ödenmiş sermaye * %5= 1.temettü*
Dönem karı-Kurumlar vergisi=Gelir vergisi matrahı*%20=Gelir vergisi
Gelir vergisi*%10=Gelir vergisi fonu
Dönem karı-(kurumlar v.+kurumlar v.fonu)-(gelir v+gelir v.fonu)-1.temettü-1.tertip y.akçe=2.tertip yedek akçe matrahı
2.tertip yedek akçe matrahı*%10=2.tertip yedek akçe
2.tertip yedek akçe matrahı-2.tertip yedek akçe=2.temettü

Not:Halka açık AŞ.de 1.temettü %20 üzerinden hesaplanır.

YEVMİYE KAYITLARI
------------------------------------------------------- Dönem karı üzerinden vergi ve diğ.yükümlülükler için karşılık ayırma
Dönem karı vergi ve diğ.yasal yük.karş.
------- Dönem karı vergi ve dği.yasal.yük.karş.
---------------------------------------------------------Net karın tesbiti
Dönem kar/zararı 7
-------Dönem karı vergi ve dği.yasal.yük.karş.
------- Dönem net kar/zararı
--------------------------------------------------------- Karın bilanço hesabına devri
Dönem net kar/zararı
------- Dönem net karı
----------------------------------------------------------Geçmiş yıl karının devri
Dönem net karı
------- Geçmiş yıl karları
----------------------------------------------------------Genel kurul kararıyla kar dağıtımı
Geçmiş yıl karı
-------Yasal yedekler
------- Ortaklara borçlar
-----------------------------------------------------------vergi borcunun kesinleşmesi
Dönem karı vergi ve diğ.yasal.yük.karş.
-------Ödenecek vergi ve fonlar
-----------------------------------------------------------
ÜNİTE - 16 LİMİTED ŞİRKET
Limited şti:En az 2 en çok 50 gerçek yada tüzel kişinin kurduğu,ticari ünvana sahip, ve esas sermayesi belirli ve ortakların sorumluluğu sermaye paylarıyla sınırlı olan şirkettir.
Özellikleri:
*Bankacılık ve sigortacılık faaliyetinde bulunamazlar.
*Ortak sayısı en az 2 en çok 50 dir.
*Sermaye miktarı kanunla belirlidir.
*Hisse senedi ve tahvil çıkaramaz.
*Ortaklık payı devri güçtür.
Kuruluş süreci:
*Anasözleşme yazılır,ortaklarca imzalanır,notere onaylatılır.
*Sözleşmede ticari unvan, şirket merkezi, konusu,şirketin süresi,ortakların pay miktarı,ilan şekilleri yeralır.
*Sanayi vetic.bakanlığndan izin alınır,tescil ve ilan yapılır.
*1 ay içinde vergi dairesine,ssk ve bölge çalışma müdürlüğüne başvurular yapılır.
Tutulan defterler: *yevmiye *kasa *kebir *envanter *kambiyo senetleri *ortaklar pay defteri
Kuruluş kayıtları: Anonimle aynıdır.
SERMAYE DEĞİŞİKLİKLERİ:
1- Sermaye artırımı: Sermaye artırımı yapılması için önceki taahhüt edilen sermayenin tamamının yerine getirilmiş olması gerekir.TTK.ya göre sermaye artırım kararı oybirliği ile alınır.
Sermaye artırım yevmiye kaydı öncekilerle aynıdır.
2- Sermaye azaltımı: Esas sermaye en az sermaye miktarının altına düşemez.Yani kanunun belirlediği limit sermaye ve pay miktarlarının altına inilemez.
Süreç şöyledir: - Ortaklar genel kurul kararı alıp sözleşmeyi değiştirir.
- Mahkemeden bilirkişi raporu alınır.
- Sanayi ve tic.bakanlığı izini alınır.
- Tescil ve ilan yapılır.
Sermaye azaltım yevmiye kaydı diğerleri gibi aynıdır.
KAR DAĞITIMI: Kurumlar vergisi kanunu,Gelir.v.kanunu,Fon kanunları,TTK ve anasözleşmeye göre kar dağıtımı yapılır.Hesaplanması ve yevmiye kaydı anonim ile aynıdır.

ÜNİTE 17 ŞİRKETLERDE TASFİYE
Tasfiye:Faaliyetlerine son verilen işletmenin tüm alacaklarının tahsili tüm borçlarının ödenmesi ve mevcutların paraya çevrilmesi sürecine tasfiye denir.2 tür tasfiye vardır:
1-Dağılma(infisah):yasada ya da anasözleşmede belirtilen nedenlerden birinin gerçekleşmesiyle şirketin faaliyetine kendiliğinden son verilmesi işlemidir.
2-Dağıtma(fesih):yasa yada anasözleşmede belirtilen nedenlerden birinin gerçekleşmesiyle mahkemenin kamu otoritesinin yada ortakların alacağı karar ile şirketin tasfiye edilmesidir.
Kollektif ve komandit şirkette tasfiye nedenleri:
1-Sözleşmede belirtilen sürenin dolması
2-Sözleşmede belirtilen amaca ulaşılması yada amaca ulaşma olanağı olmaması
3-Ortakların aldığı oybirliği kararı
4-Şirketin iflası
5-Başka bir şirketle birleşme
6-Sermayenin 2/3 ünün yitirilmesi
7-Mahkeme kararı
8-Ortaklardan birinin ölümü
9-Komandit için komandite ortak şirketten ayrılırsa şirket tasfiye olur.
Anonim şirkette tasfiye nedenleri:
1-Sözleşmede belirtilen sürenin dolması
2-Sözleşmede belirtilen amaca ulaşılması yada amaca ulaşma olanağı olmaması
3-Şirketin kanuni organlarından birinin eksikliği
4-Şirketin kendi hisse senetlerini toplaması
5-Genel kurulun dağılma kararı alması
6-Mahkemenin vereceği karar
7-Şirketin iflası
8-Başka bir şirketle birleşilmesi
Limited şirkette dağılma nedenleri:
1-Esas sermayenin ¾ üne sahip ortakların dağılma kararı alması
2-Ortaklardan birinin talebiyle mahkemenin vereceği karar
3-Ortak sayısın 2 inin altına inmesi yada 50 nin üstüne çıkması
Tasfiye işlemleri şu şekilde yürütülür:
Tasfiye işlemini tasfiye memuru yürütür.Tasfiye memuru sözleşmede belirlenebileceği gibi mahkemenin tesbit ettiği biride olabilir.
1-Tasfiye başlama bilançosu düzenlenir.
2-Şirket ünvanı başına tasfiye ibaresi eklenir.
3-Eksik işlemler tamamlanır.
4-Alacaklar tahsil edilir,vadesi gelmemiş alacaklar iskontolu tutar üzerinden tahsil edilir.
5-Borçlar ödenir,vadesi gelmemiş borçlar iskontolu tutardan ödenir.
6-Mevcutlar paraya çevrilir ve bankaya yatırılır.
7-Tasfiye sonu bilançosu düzenlenir.
8-Defterler notere yada ortaklardan birine teslim edilir.
9-Şirket ünvanı silinir ve tasfiye sonu karı ortaklara dağıtılır.
*Sermaye şirketlerinde her takvim yılı bağımsız bir tasfiye dönemidir.Bir sermaye şirketinin tasfiye işlemleri aynı takvim yılı içinde biterse tasfiye sonu bilançosu düzenlenmesinden sonra 15 gün içinde vergi dairesine bildirim yapılır,tasfiye sonucu oluşan kar vergiye tabidir.
ÜNİTE 18 ŞİRKETLERDE BİRLEŞME TÜR DEĞİŞTİRME
BİRLEŞME:2 yada daha fazla şirketin bir araya gelerek tek bir şirket oluşturmasına birleşme denir.
Birleşme nedenleri şunlardır: 1-Rekabeti yoketmek 2-Büyük sermaye elde etmek 3- Girdi akışını kolaylamak
2 tür birleşme vardır:
1-Yeni şirket kurma: Birleşen şirketlerin hukuksal yapısı son bulur.Yeni isim bünyesinde devam edilir.
2-Katılma yoluyla : Katılım yapan şirketlerin hukuksal yapısı biter,katılınan şirkette devam edilir.
Birleşme koşulları:
1-Birleşilen şirketler aynı türden olmalıdır.
2-Birleşen şirketler ayrı ayrı birleşme kararı alır.
3-Örnek bir bilanço ile borçlarını nasıl ödeyeceklerine dair beyanname düzenlemelidir.
birleşme süreci:
1-Birleşme müzakereleri:Birleşmelerin türü,değişim koşulları,pay dağılımı ve taraflara yüklenecek borç ve yükümlülükler tartışılır.
2-Birleşme sözleşmesi:Sözleşmede ortakların ünvanı,şirketin esas sermayesi,ortakların pay tutarları,taraflara yüklenilen borç ve yükümlülükler ile değişim ölçü ve oranları yeralır.
3-Birleşmenin karara bağlanması
4-Bilançoların ilanı
TÜR DEĞİŞTİRME :Mevcut bir şirketin başka bir şirkete dönüşerek hukuksal anlamda şekil değiştirmesine tür değiştirme denir.
Şahıs şirketinde tür değiştirme:Bir kollektif şti komandit şti.ne,komandit kolektife tasfiye edilmeden dönüşebilir.Bunun için ortakların oybirliği ile karar alması gerekir.Örnek bir bilanço düzenlenir,mahkemeden onay alınır ve tescil ilanı yapılır.
Sermaye şirketinde tür değiştirme:Anonim ve limited şirket birbirine tasfiye olmadan dönüşebilir.