Garri (Garry) Kasparov : Satranç USTAsı

Gelmiş geçmiş en iyi satranç oyuncusu olarak görülen Garri (Garry) Kasparov, 1963 yılında Bakü’de doğdu. Mihail Botvinnik’in satranç okulunda satranç eğitimi aldı. 1976’da, 13 yaşındayken, Tiflis’te Sovyet Küçükler Şampiyonası’na katıldı ve birinci oldu. Sonraki yıl da aynı başarıyı tekrarladı. 1978 yılında, Minsk’te düzenlenen Sokolski Memorial turnuvasına katıldı. Bu turnuvada da birinci oldu. Bu turnuvayı kendisi için dönüm noktası olarak görmüş, hiçbir zaman unutamayacağını söylemiştir.1980 yılında, Dortmunt’ta Dünya Küçükler Şampiyonası’nı kazandı. O sıralar en büyük isteği, dünya şampiyonu Anatoli Kaprov ile maç yapmaktı.
1984 yılında Kasparov, Karpov’la maç yapma şansını sonunda yakaladı. Oldukça ilginç bir maçtı ve tarihteki en tartışmalı maçlardan biri oldu. Kazandığı oyun sayısı 6’ya ulaşan taraf şampiyon olacaktı. Karpov, ilk 6maçta, 4-0lık skoru yakaladı. Çok iyi başlamıştı. Kasparov maçı kaybetmemek için elinden geleni yaptı. 4-0lık skordan sonra arka arkaya 17 maç berabere bitti. Sonunda Karpov bir galibiyet daha aldı ve skor 5-0a geldi. Şampiyonluğa ulaşmasına bir maç kalmıştı ama Kasparov pes etmiyordu. Bu skordan sonra 32. oyuna kadar tüm oyunlar yine beraberlikle sonuçlandı. 32. Oyunda Kasparov nihayet ilk galibiyetini aldı.
Karpov, Kasparov’dan 11 yaş büyüktü ve fiziksel olarak tükenmişti. Maç boyunca tam 10 kilo verdi. Birkaç oyun sonra Kasparov iki galibiyet daha aldı ve skoru 5-3’e getirdi. Maç sırasında birkaç kez hastaneye kaldırılan Karpov’un durumu iyi değildi. Her iki oyuncu da iyi olduklarını ve maça devam etmek istediklerini belirtmelerine rağmen, FIDE başkanı, maçın çok uzaması sonucu, oyuncuların sağlığının tehlikeye girdiği gerekçesiyle maçı iptal etti ve yeni maçın birkaç ay sonra yapılacağını açıkladı. Böylelikle ilk defa bir dünya şampiyonluğu maçı sonuç elde edilmeden bitirilmiş oluyordu.
İkinci Kasparov-Karpov maçı 1985 yılında 24 maç üzerinden yapıldı.12,5 puana ulaşan ilk oyuncu şampiyonluğa ulaşmış olacaktı. Kasparov maça iyi başladı ve ilk oyunu kazanarak durumu 1-0 yaptı. İki beraberlikten sonra Karpov toparlandı ve üst üste iki galibiyet alarak skoru 2-3 yaptı. Daha sonraki oyunlarda son maça gelinene kadar Kasparov 2, Karpov ise 1 galibiyet alabildi. Böylece skor Kasparov lehine 12-11 oldu. Karpov’un unvanını koruyabilmesi için bu oyunu alarak 12-12 beraberliği sağlaması gerekiyordu fakat 36. hamlede büyük bir hata yaparak bir taş kaybetti ve birkaç hamle sonra oyunu terk etti. Böylece maçı 13-11 kazanan Kasparov, Kaprov’un 10 yıllık Dünya Şampiyonluğna son verdi. Kasparov 22 yaşında Dünya Şampiyonu olarak tarihteki en genç Dünya Şampiyonu oldu.
Karpov’la 1986, 1987 ve 1990 yıllarında yaptığı maçların hepsini zorlansa da kazanmayı başardı. 1993 yılında unvanını yeni bir rakip olan Nigel Short’a ve 1995 yılında New York’ta “Dünya Ticaret Merkezi”nin en üst katında Viswanathan Anand’a karşı korudu.
Kasparov, 2000 yılında ilk defa, FIDE’den ayrı olarak “Brain Games”in organizasyonu altında yaptığı maçı Vladimir Kramnik’e karşı kaybetti. Buna rağmen halen tartışmasız bir biçimde dünyadaki en iyi oyuncu olma üstünlüğünü sürdürmektedir. FIDE (Dünya Satranç Federasyonu) turnuvalarında almış olduğu 2851 ELO puanı şimdiye kadar gerçekleştirilmiş en yüksek puandır. ELO puanı, satranç, go gibi iki kişilik strateji oyunlarında ve bazı bilgisayar oyunlarında kullanılan bir derecelendirme sistemidir. Her oyuncu satranç kariyerine 1200 UKD ile başlar. 1999 UKD ye ulaşınca ELO değerleri başlar ve ELO’nun bir üst sınırı yoktur. 1999’da Kasparov’un almış olduğu bu puanın üstüne çıkabilen bir satranç oyuncusu olmamıştır.
Garry Kasparov, Linares turnuvasını birinci bitirdikten sonra 10 Mart 2005 günü düzenlenen basın toplantısında, aktif satrancı bıraktığını açıklamıştır. Kasparov’un açıklamasına rağmen FIDE, kurallar gereği Kasparov’un ELO ratingini 1 yıl kadar tutmuştur. Kasparov, Nisan 2006’da ELO listesinden çıkarılmıştır.
Kasparov, dünya çapındaki ünü sayesinde, bilgisayar üreticilerinin de ilgi odağı olmuştu. Bazı şirketler, teknolojinin ne kadar geliştiğini göstermek için, onu yenebilecek bir bilgisayar geliştirmek istediler. 1996 yılında, IBM, Deep Blue (Derin Mavi) isimli bir bilgisayar yaparak, Kasparov ile bir maç ayarladı. 6 setlik maçlar sonunda Kasparov Deep Blue’yu 4-2 yendi.
IBM sonraki yıla kadar Deep Blue’yu geliştirdi 3 dakikada 60 milyar hamleyi gözden geçirebilen bu bilgisayarla Kasparov, 1997′de tekrar maç yaptı. Yine 6 setten oluşan bu maç sonucunda Deep Blue Kasparov’u 2.5 a karşı 3.5 puanla yenmeyi başardı. Böylece insanlık tarihinde ilk kez bir bilgisayar, dünya satranç şampiyonunu yenmiş oldu.
Kasparov 2. oyunun bir hamlesinde Deep Blue’ya insanlar tarafından müdahale edilerek yardım edildiğini iddia etti. Çünkü böyle bir durumda bir bilgisayarın başka bir hamle yaparak bir piyon kazanma eğiliminde olması bekleniyordu ve bu beklentisi pek çok satranç otoritesi tarafından da onaylandı. Fakat IBM bu iddiayı ve Kasparov’un yeniden maç önerisini reddederek Deep Blue projesini sona erdirdi.
Kasparov’un, Deep Blue ile yaptığı maçla ilgili olarak hazırlanmış bir videoyu buradan izleyebilirsiniz.kaynak