İskenderiyeli papaz Arius’ün Hıristiyalık anlayışı.
Papaz Arius yahut Areios (208-336), Ariuscülük yahut Areiosculuk adlarıyla anılan düşünceleri, Hrısitiyanlık felsefesinde çok önemli bir yer kaplar. Kiliseyi yüzyılar boyunca uğraştırmış, Augustinus gibi birçok kilise bilginlerini kendisini çürütebilmek için çaba harcamaya zorlamıştır. Arius, metafizik düşünce sistemi içinde uscu bir anlayışla şöyle demektedir:
“Baba-oğul-kutsal ruh içlemesi Hıristiyanlığı üç tanrıcılık’a götürür. Buysa, hâlâ sürüpgitmekte olan Yunan çoktanrıcılığının başka bir biçimidir. Geleneksel içleme’de birbiriyle kaynaşmış bir güçler eşitliği ilerisürülmektedir. Oysaki eldeki İncillerin açık anlamı baba’yı tektanrı olarak belirtir. Oğul (İsâ) bir Tanrı değil, baba (Tanrı)’nın yarattığı bir varlıktır. Bu da onun baba’nın gücüyle eşit bir güçte olmadığını açıklar.
Pek bellidir ki baba’yla oğul aynı tözden değildirler, aynı tözden olsalardı aynı derecede yetkin olmaları gerekirdi. Buysa eşit güçte iki Tanrı kabul etmek demektir ve çoktanrıcılıktır. Kaldı ki Kutsal Ruh, değişmez ve bölünmez. Öyleyse pek açıktır ki Tanrı gücüdür, eşdeyişle ondan ayrı ve onun dışında bir güç değildir. Oğul, sonsz değil sonludur; yaratan değil yaratılandır; etkin değil edilgindir; neden değil sonuçtur. İnciller bize tektanrı olduğunu ve bu Tanrı’nın da Kutsal Ruh olduğunu söylemektedirler.”
Arius’un bu düşüncesi, o çağda ilerisürülen Trithéisme akımına karşı bir tepkidir.
Kaynak
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder